کاربردشناسی نشانه‌های آوایی در نظام معنایی قرآن کریم (تحلیل موردی سوره مرسلات)

دوفصلنامه‌ی پژوهش‌های قرآنی در ادبیات، دانشگاه لرستان سال دوم، شماره‌ی اول، پیاپی سوم، بهار و تابستان 1394 هـ. ش/2015م صفحات 41-63 کاربردشناسی نشانه‌های آوایی در نظام معنایی قرآن کریم « تحلیل موردی سوره مرسلات» ابراهیم فلاح[1] سجاد شفیع‌پور[2] چکیده آواهای یک واژه از نگاه نشانه‌شناسی واحدهای بی‏مفهوم نیستند بلکه نشانه‏هایی اعتباری از مدلول‏های معنایی و قرائن متصل لفظی هستند که در جهت فهم بهتر مقصود گوینده نقش دارند. دانشی که عهده‏دار تبیین ارتباط آوایی- معنایی است، معناشناسی آوایی نامیده می‏شود. قرآن کریم به عنوان قسمی از معماری سخن از نشانه‏های آوایی در زمینه‏های مختلف جهت فهم بهتر مقصود خود بهره برده که لازم است انواع و کاربردهای آن‏ها تبیین گردد تا فهمی دقیق‌تر از مفاهیم قرآنی صورت گیرد. انواع به کارگیری نشانه‌های آوایی در نظام معنایی از سوی قرآن کریم را می‏توان در سه سطح: شناخت لحن در سطح افقی، فهم دقیق مدلول و تصویر‌سازی ذهنی مفاهیم برای مخاطب متصور دانست. این پژوهش با عنوان «کاربردشناسی نشانه‌های آوایی در نظام معنایی قرآن تحلیل موردی سوره مرسلات» قصد دارد تا با روش تحلیلی و به شیوه‏ی کتابخانه‏ای ابتدا به تبیین دانش معناشناسی آوایی در سطح قرآن پرداخته و انواع کاربردهای نشانه‌های آوایی و ارتباط آن‏ها با معنا را با بررسی مواردی از سوره مرسلات در قرآن تبیین کند. نتایج به دست آمده نشان خواهد داد که نشانه‏های آوایی در نظام معنایی قرآن در تصویر‏گری حوادث عظیم قیامت و کیفر مجرمان، هم‏چنین در تصویرسازی حال مؤمنان در سوره مرسلات سهمی سترگ دارند. واژگان کلیدی: قرآن، آوا، معنا، کاربردشناسی، مرسلات.   [1]- استاد یار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، (نویسنده مسئول): [email protected]       [2]- دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده قم [email protected]